Bitcoin is groener dan u!

11 min readMar 22, 2021

Dit stuk heeft een provocerende clickbait-titel, vindt u niet?
Zo doen kranten dat ook, dus waarom niet?

Dit artikel is een repliek op de vaak magere artikels die we in mainstream kranten zien verschijnen over bitcoin. Voor iemand die deze markt al langer opvolgt is het hemeltergend om artikels over bitcoin te lezen (net zoals wetenschappers vaak twee keer moeten slikken wanneer journalisten over hun specifiek vakgebied schrijven).

Omdat bitcoin niet meteen in één hokje te stoppen is (economie, monetair, technisch, encryptie, waarde, macro-economie…) ontbreekt het meestal aan echte experten of neutrale, goede informatie. De door de kranten en TV opgevoerde experten zijn allesbehalve neutraal en praten eerder voor hun eigen winkel, zoals bv consultants van een grootbank (Het “wij-van-WC-eend” effect, zeg maar[1]).

De meest oppervlakkige artikels (naast deze over de tulpenmania, waaraan we hier geen woorden aan willen vuilmaken) zijn deze die het hebben over “het stroomverbruik” van het bitcoin netwerk. Over deze specifieke retoriek gaan we in dit artikel even dieper op in, al besef ik dat er over elk van onderstaande argumenten een volledige blogpost geschreven kan worden.

De artikels kan je samenvatten als: “Kijk, iets verbruikt veel stroom, … boe!” — en voor de oningewijden in de materie stopt het daar dan ook. Hoewel er allerlei andere journalistieke content in twijfel wordt getrokken, kan de bitcoin stroomverbruik click-bait meestal op veel bijval rekenen. Het “Gell-Man Amnesia effect”[2] dus.

Hier gaan we dan:

Men verzint een spectaculaire titel, waarbij men de totale rekenkracht (hashrate) van het bitcoin netwerk op dat moment gaat extrapoleren en vergelijken met het stroomverbruik van een land of een dienst. Ze doen dat vooral om het zogenaamd tastbaar te maken.
In dat opzicht is bitcoin echter eerlijker dan talloze andere vormen van energieverbruik, waarvoor geen transparante ‘hashrate’ metric bestaat, zoals bv. de datacenters van alle banken. Van bitcoin weet je tenminste iets omdat het berekenbaar is.

De resulterende titels zijn dan:
“Bitcoin verbruikt evenveel als heel de wereld die 2 uur Netflix kijkt”
of
“Bitcoin verbruikt nu evenveel stroom als heel Argentinië”

Deze titels worden echter nooit opgevolgd door een meer genuanceerde inhoud. Hoog tijd dus om de halve informatie en de oppervlakkige clickbait-titels wat te temperen met enkele bedenkingen.

1) Stroomverbruik is niet goed of slecht

Technische vooruitgang gaat samen met meer stroomverbruik.[3],[4] Een paard en koets verbruiken geen elektriciteit, een elektrische auto wel. Een perkamenten rol en ganzenveer verbruiken geen stroom, een laptop wel, enz. Stroomverbruik op zich is inherent aan technologische vooruitgang. Wanneer de journalist in kwestie een probleem heeft met stroomverbruik, kan hij maar best stoppen met het dragen van kleren (fast-fashion)[5] en best z’n laptop verkopen en terug met een ganzenveer op perkament zijn of haar artikels neerpennen, snel voor het donker wordt ’s avonds.

2) Stroomverbruik is niet altijd vervuilend

Waar het echt om gaat, en we zijn allemaal milieubewust tegenwoordig hoop ik, is of iets vervuilend is of niet. Stroomverbruik staat niet synoniem voor vervuiling. De datacenters van Google zullen ook meer verbruiken dan pakweg heel Luxemburg (ik heb dit niet nagerekend, voor er een wijsneus aan komt zetten…), maar deze datacenters zijn meestal klimaatneutraal en die van Google draaien vooral op groene stroom (of dat beweren ze toch in hun officiële mededelingen).

Het bitcoin netwerk draait over heel de wereld, waarbij we niet mogen ontzien dat China een groot stuk van de power voor zich neemt (ongeveer 65% volgens de laatste schattingen[6]).
Een studie van de universiteit van Cambridge[7] (niet altijd de meest pro-bitcoin bron trouwens) schat dat 40% van het stroomverbruik van het bitcoin netwerk behaald wordt uit hernieuwbare energie.

Alles is relatief natuurlijk wanneer je met cijfers en statistieken werkt, pro of contra wat dan ook. Toch een poging, puur om meer te doen dan “boe!” roepen:

Volgens de Vlaamse statistieken van het groene stroomverbruik[8] zit de Vlaamse industrie op ± 8% groene stroom. Veel lager dus dan de miners die het bitcoin netwerk beveiligen maar hiervoor wel verketterd worden in de pers. De cijfers zijn nochtans niet ver te zoeken, m’n dochter van acht vond ze na 20 seconden.

Moeten we de Vlaamse industrie dan, afgaande op deze vrij bedroevende cijfers, helemaal verketteren of zelfs uitschakelen? Neen toch? En het excuus dat onze industrie nuttiger zou zijn dan bitcoin is uiteraard een nutteloos debat, aangezien bitcoin bestaat. Punt. Het draait, en is blijkbaar voor heel wat mensen veel waard, of je dat nu leuk vindt of niet. Einde debat.

Een voorbeeld, los van bitcoin: ik ben een fervent tegenstander van het bestaan van cruise schepen. Toch kan ik niet ontkennen dat ze bestaan, en voor veel mensen waarde hebben (entertainment, de illusie van de wereld te ontdekken, tot rust komen…), ondanks het gigantische, aanwijsbare vervuilende stroomverbruik van deze schepen, om nog maar te zwijgen over de culturele/sociale impact op de plekken waar ze aanmeren: van Antwerpen en Mexico tot naar diesel ruikende Noorse fjorden.
Niettegenstaande mijn afkeer voor deze ondingen, hebben veel mensen er iets aan en vinden ze meestal dat deze industrie moet blijven bestaan. Ik maak me er geen illusies over dat het zal blijven bestaan en dat het zich ooit zal aanpassen, met “cleanere” klimaat neutrale cruises en zo meer.
Mijn bitcoin is uw cruiseschip, en omgekeerd.

3) Bitcoin kan groene stroom net goedkoper/bereikbaarder maken

Door met de overtollig opgewekte groene stroom het netwerk te laten draaien kom je ook al heel ver. Groene stroom investeringen kunnen mogelijk gemaakt worden door bitcoin te minen met de overtollige energie. Aangezien bitcoin permissieloos waardebehoud is, kan je meteen bepaalde zaken op langere termijn in echte waarde omzetten of een deel van de winsten verkopen om je groene stroom installaties te bekostigen. Dit is geen toekomstmuziek, dit gebeurt vandaag al effectief in landen als Ijsland, Canada en China.

Groene stroom die toch verloren zou gaan, of niet eens zou opgewekt worden wegens niet kost-effectief, of die niet kan getransporteerd worden, wordt dan lokaal meteen omgezet in ‘hashpower’ (rekenkracht zeg maar) voor het bitcoin netwerk. Tegelijk kan dit de opgewekte stroom ook helpen goedkoper maken of houden. Ook hier maak ik me geen illusies: ook al biedt bitcoin minen deze mogelijkheid, de tijd dat de doorsnee Belg met zonnepanelen de overtollige stroom niet terugschenkt aan “het elektriciteitsnetwerk” maar er zelf bitcoin mee mined is nog ver af.

4) Selectieve verontwaardiging over het klimaat effect

De emissies en reële schade aan het klimaat is voor velen een belangrijk item. De verontwaardiging rond vervuilende elementen in onze maatschappij en wereldwijd is echter zeer selectief. Wanneer je de percentages bekijkt van vervuilende industrie die dringend groener, beter en schoner kan gemaakt worden, is het duidelijk dat er een heleboel andere zaken staan te dringen voor een oplossing. Wat niet betekent dat niets tegelijk kan aangepakt worden uiteraard: je kan én vervoer over de weg, én scheepvaart, én overbodige stroomverkwisting aanpakken. Bitcoin kan hier zelfs enorm bij helpen, en is eerder een oplossing dan een probleem: een daling in hoeveelheid goud[9] dat gedolven zou moeten worden ten gevolge van een transitie naar bitcoin kan enkel maar positief zijn, om maar één aspect te noemen.

Enkel als er effectief zware inspanningen worden gedaan om het klimaat te redden (stoppen met het Amazonewoud leeg te kappen, stoppen met plastiekfabrieken te zetten, stoppen met verbrandingsmotoren en fossiele brandstoffen, inzetten op bio centrales en moderne energieopwekking uit afval…) zou je een punt kunnen beginnen maken over bitcoin en het netwerk aan miners. Ware het niet dat tegen dan het percentage aan groene energie dat het netwerk gebruikt nagenoeg 100% zou zijn, en het probleem zich zodus niet meer zou stellen. De onzinnigheid van deze discussie is dan ook meestal pure afleiding door journalisten die van geen hout meer pijlen weten te maken.

5) PR en astroturfing.

Het is vreemd dat dezelfde kranten (en tv-zenders) die geen woord reppen over de subsidies uitgegeven aan vervuilende industrieën (zie bv de 16 miljoen voor de plastiekfabrieken van INEOS[10]), dan wèl opeens, samen met een reeks vertegenwoordigers van de bankenwereld die als experten worden opgevoerd, zogenaamd “groen” willen lijken als het gaat om bitcoin. Ook daar gaat men zeer selectief om met wat er in de publieke perceptie als vervuilend moet overkomen. Door het gebrek aan centrale knooppunten is Bitcoin op dat vlak uiteraard een makkelijk target, aangezien er geen Bitcoin PR firma bestaat die zijn consultants op de media kan afsturen en zijn eigen belangen kan verdedigen.

6) Lightning Network[11]

Een opvallende afwezigheid in de discussie rond het stroomverbruik van bitcoin is het Lightning netwerk of meer algemeen het concept van een tweede ‘laag’ bovenop bitcoin. De bedoeling van een tweede laag is om extra functionaliteit toe te laten aan bitcoin, zonder dat de basislaag fundamenteel moet aangepast worden. Een relevant voorbeeld hiervan is het Lightning Netwerk dat vandaag de dag al werkende is (weliswaar nog in een experimentele fase) en het toelaat om het volume aan transacties substantieel te verhogen. Aangezien de basislaag van bitcoin hier niet door wordt aangetast is er geen bijhorende verhoging in hashrate nodig door miners. De oppervlakkige extrapolatie die er in de media vaak wordt gedaan ivm het transactievolume en de nood aan extra hashpower is daarom compleet onrealistisch. Ik raad dan ook aan om hierover meer te leren (vooral winkeliers zullen hier baat bij hebben).

7) Wat zou er anders met de (al dan niet groene) stroom gebeuren die wordt verbruikt door bitcoin?

In vele gevallen wordt de opgewekte stroom gewoon verkwist, of terug in het netwerk gepompt om dan elders verkocht te worden. De subsidies die vaak aan stroomleveranciers worden gegeven spelen hier een rol. Bitcoin biedt een alternatief en wordt op deze manier een soort van stroom-dollar: daar waar de meeste winst kan worden gehaald door middel van efficiënte stroomopwekking zal men naartoe gaan. De energie die wordt besteed en opgewekt wordt op de meest winstgevende manier gebruikt, of gaat niet verloren, waar dat anders wel zou zijn. Er zijn weinig zaken die je meteen ter plekke bij de opwek-punten kan verbruiken op deze manier, tenzij je grote, dure batterijen hebt (en dan nog: die zijn ook niet altijd even “groen”). Een bitcoin miner installeren aan elk opwekpunt lijkt me dus de beste opvang voor overtollige energie.

8) Energie wordt net als data, echt geld.

Onafhankelijk van bitcoin kan je als gevolg van de Paris Agreement verwachten dat er steeds meer industrieën (zoals vervoer over de weg, scheepvaart, landbouw….) zullen overschakelen op elektriciteit. De nood aan groene en goedkope stroom zal dus enkel stijgen, en het is net bitcoin dat paradoxaal genoeg kan helpen dit te verwezenlijken. Bitcoin zal een doorslaggevende factor zijn in de zoektocht en investering in bronnen van energie die zowel groen zijn als lucratief.

Mensen die voor de vervuilingsindustrie werken zien dat minder graag gebeuren uiteraard. De percentages aan uitstoot per sector kan u oa hier vinden[12]. Petrochemie op zich is verantwoordelijk voor om en bij 3% van de uitstoot, vervoer over weg ligt rond de 12% (!!!) … bitcoin intussen ligt ergens rond 0,04%. Misschien is het bespelen van de publieke perceptie rond het stroomverbruik van bitcoin dan ook een gevolg van specifieke industrie-spelers die deze overgang nog wat willen uitstellen…

Intussen groeit het aantal grote instellingen die het licht wel hebben gezien gestaag:
zie https://bitcointreasuries.org/

9) Dit debat betreft vaak het in stand houden van foute redeneringen.

De kranten die hun lezerspubliek al meer dan 7 jaar halve info bezorgen (bitcoin bestaat sinds 2009 maar er werd in de eerste jaren nauwelijks wat over geschreven) ontnemen deze lezers ook steeds kansen om hun spaargeld en kapitaal te vrijwaren.

Een kort rekensommetje met ‘De Tijd’ als voorbeeld:
Een 5-jarig abonnement op de “De Tijd” kostte u om en bij de 3250 €. Datzelfde geld iedere maand in bitcoin stoppen had u nu reeds 85000€ opgebracht.
Toch blijven mensen luisteren naar dezelfde krant en lezen ze dezelfde clickbait-artikels. De geloofwaardigheid van deze artikels is echter omgekeerd evenredig met de leeftijd van het bitcoin netwerk, aangezien er steeds wordt herhaald dat bitcoin gedoemd is om te falen. Het stroomverbruik argument is ongetwijfeld een wanhopige poging om deze geloofwaardigheid alsnog te redden. Misschien hoog tijd dat ze bij de redactie eens op zoek gaan naar nieuwe experten.

10) Waarde, welke waarde?

De bijval waar de oppervlakkige berichtgeving rond stroomverbruik van bitcoin op kan rekenen is ook een gevolg van de publieke perceptie rond de ‘intrinsieke’ waarde van bitcoin. Wanneer je ‘stroomverbruik’ voor zaken die geen intrinsieke waarde hebben als maatstaf zou gaan nemen, kom je echter in een heel andere maatschappij terecht. We zouden het bestaansrecht van heel wat zaken in twijfel kunnen trekken: domme tv-programma’s, casino’s, cruises, auteursrechten, de Euro, NMBS treinkaartjes, abonnementen op tijdschriften, enz…

De realiteit is dat er niet zoiets bestaat als intrinsieke waarde: waarde is afhankelijk van individueel perspectief.[13]
Iemand zei me ooit op café (ergens in 2013) dat bitcoin geen waarde had en nooit zou hebben. Waarna ik hem vroeg of hij 0.8 bitcoin wilde hebben van mij, en dit niet aanvaardde. Elke dag opnieuw kan hij terugdenken aan die ‘waardeloze’ 0.8 die nu voor een 40000 euro verhandeld wordt. Een tip: wanneer iemand beweert dat bitcoin geen waarde heeft, bied deze persoon er dan wat aan. Ongeacht hun keuze, wordt het punt bewezen: mensen vinden bitcoin waardevol.

Meer nog, er zijn genoeg redenen om bitcoin waardevol te vinden. Bitcoin biedt, net als goud, een bescherming tegen de willekeur van politiekers inzake monetair beleid. De EU (om er maar één van de vele voorbeelden uit te kiezen) heeft intussen 3100 miljard euro uit de lucht geplukt en omgezet in Quantative Easing (al vloeit er een deel terug uiteraard, misschien), en dit in een tijdspanne van 11 jaar tijd.

De gevolgen laten zich dan ook voelen in alles dat nog echte waarde heeft: grond, huizen, bitcoin,… alles stijgt in prijs. Diegenen die het geld op hun bankrekening niet willen zien verdampen, zoeken eender welke uitweg. En deze uitwegen worden moeilijker en moeilijker waar te maken. Je kan je trouwens afvragen of het gezond is voor een maatschappij om heel je jongere generatie te beletten huizen te kopen, terwijl je net die generatie aanspoort om extra hard te werken…

Conclusie:

De hashrate waarmee het bitcoin netwerk beveiligd wordt biedt absolute zekerheid. Het garandeert dat elke bitcoin transactie finaal is en dus voor eeuwig en altijd op de blockchain zal bestaan, zonder hulp van een centrale, derde partij.
Deze zekerheid kost weliswaar veel energie, al is “veel” relatief natuurlijk. Wat vervangt het? Wanneer je 80% van de bankkantoren, of de dure oorlogen en verderf als gevolg van het bestaan van centrale banken zou kunnen wegwerken, lijkt het allemaal niet zo veel meer.
Net als sommigen het “te veel” elektriciteit kunnen vinden om in elk dorp vier bankkantoren open te houden of in elke provincie een groot kantoor te onderhouden, of stroom te verbruiken om voetbalstations te verlichten bij een wedstrijd, of een Tesla auto op te laden elke nacht, zo zullen er ook mensen zijn die het nut van Bitcoin nog steeds niet inzien en het energieverbruik “te veel” vinden.

En het mooie is: dat màg u vinden.

Bitcoin trekt zich niets aan van wat u vindt, en we houden u ook niet tegen om het niet ok te vinden. We vragen enkel om dan de moeite te nemen om dieper na te denken over dit onderwerp dan wat een oppervlakkig media artikel u voorschotelt. Bitcoin afvoeren omdat het veel stroom verbruikt, is gewoon een denkfout.

Het internet is een fantastische bron van genuanceerde bitcoin content, durf eens buiten de mainstream cirkel te stappen. Het zal u lonen.

Ik eindig met een uitspraak van Nic Carter (Castle Island Ventures):

“So the next time you open an article on Bitcoin’s energy consumption, ask yourself: Would this person pass Bitcoin 101? If the answer is no, you can safely discard his or her opinion.”[14]

@deadeyes

Andere links en research gebruikt voor dit artikel:

https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2021-01-26/is-bitcoin-mining-worth-the-environmental-cost

https://www.bloomberg.com/news/videos/2021-02-09/what-people-get-wrong-about-bitcoin-s-climate-footprint-nic-carter-video

https://casebitcoin.com/critiques

https://youtu.be/3FA3UjA0igY (Nick Szabo interview)

https://sgbarbour.medium.com/bitcoin-an-ultra-efficient-financial-settlement-layer-b2a9ab5a44a2

https://ark-invest.com/articles/analyst-research/bitcoin-myths/

https://medium.com/value-of-bitcoin/bitcoins-energy-consumption-is-a-necessity-and-has-positive-impact-on-the-environment-752502288082

https://bitcointreasuries.org/

[1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Wij_van_Wc-eend_adviseren_Wc-eend.

[2] https://www.johndcook.com/blog/2021/01/18/gell-mann-amnesia/#:~:text=Michael%20Crichton%20coined%20the%20term,some%20subject%20you%20know%20well.