“5 vragen en antwoorden over de bosbranden in Australië. 5 vragen en antwoorden over de regeringsvorming “Waarom zijn vulkanen zo onvoorspelbaar?” 5 vragen en antwoorden.”
U kent ze ongetwijfeld, de “5 vragen en antwoorden” artikels die meer en meer de pagina’s vullen van onze online kranten en magazines, en zelfs de TV-journaals, beginnen te overheersen. Eens u er op begint te letten, valt het op wat voor zooi het is, je kan het wegklikken, maar je kan ook even stilstaan bij het “waarom” van deze techniek, of eerder tactiek.
Het lijkt allemaal lekker modern: een paar vragen en antwoorden brengen, zodat de lezer, die als een halve idioot zonder 20 sec. tijd wordt aanzien, rap-rap de zogenaamde essentie meekrijgt. We krijgen dit mee sinds ongeveer 2009, met een zeer sterke stijging sinds 2018, da’s wanneer dit in een bijna dagelijkse routine verwerd voor een aantal kranten.
De hapklare brokken liggen zo te zien voor het grijpen, je kan rustig door de nieuws-cyclus-aanbieders hun sites scrollen en meteen de zogenaamde essentie meepikken.
Ik vergelijk het zelf met naar het Louvre gaan, en de Mona Lisa gaan bekijken, waarbij men enkel de mond en mondhoeken van de figuur heeft uitvergroot en tentoonstelt, zonder het schilderij zelf nog te tonen. Zodoende heb je de “essentie”, de truuk, het af-te-vinken item op de lijst van elke bezoeker weer gehad.
Dezelfde techniek past men op een, naar mijn mening zeer manipulatieve manier, toe op heel veel artikels en onderwerpen.
Wat men niet doet om te vermijden om ècht artikel te moeten schrijven, waar de inhoud, de feiten, de data en de nodige nuance kan weergegeven worden, maar gaat daarbovenop ook nog de VRAAG zelf sturen.
Wanneer je een artikel wil schrijven over onderwerp XYZ. Vragen vele mensen zich allerlei zaken af. Dat is ook normaal want de mensen die over het onderwerp nog niets of zeer weinig weten, weten niet wat ze niet weten natuurlijk. De taak van journalisten is om daar dan toelichting, informatie, te geven. Los van de eventuele kleur van zulke artikels (da’s een ander onderwerp zelfs), kan je er van uit gaan dat vele mensen over XYZ niet genoeg weten om zichzelf de vraag te stellen of X altijd heeft bestaan, of Y eigen vroeger niet Z was, of dat er ook ABC is, die daar invloed op hebben, en dat er ook een heel alfabet bestaat.
Neen, de artikels van weleer zijn verleden tijd, en in ons voorbeeld, zou men zeggen dat er 5 voorgekauwde, makkelijke, manipulatieve vragen kunnen gesteld worden, waar uiteraard al pasklare antwoorden zijn op verzonnen door de PR afdelingen die achter zulke fake-artikels schuilen.
Vaak gaat het om pure PR of gewoon astroturfing trouwens, waarbij men een hoofdboodschap in de lezers hun brein wil programmeren (meestal door herhaling) en men vooral wil doen uitschijnen dat men iets goeds doet.
Deze hoofdboodschap kan bijvoorbeeld zijn “plastiek is goed”.
Waarbij de mensen van chemiebedrijven als BASF, ineos enz… de nodige informatie aanleveren om deze boodschap krijgt bij te zetten.
Daar horen geen èchte journalistieke stukken bij natuurlijk, je krijgt als lezer geen verslag van een journalist die undercover ging bij enkele chemiebedrijven en beschrijft hoe men onze zeeën en rivieren vergiftigd, normen omzeilt en via de EU de Vlaamse plafonds voor uitstoot van broeikasgassen voor bedrijven als ineos gewoon als een vel WC-papier behandelt. (Een van de vijf vragen die ik dan zou stellen, en een antwoord op zou willen zien, zou kunnen zijn: “Wie heeft welke politicus onder druk gezet om een schaliegas-kraker te mogen bouwen in Antwerpen, wetende dat dat de uitstoornorm volledig zou laten overstijgen?”
of “Welke politicus heeft er snel geregeld dat alle bruggen rond Antwerpen snel moesten worden verhoogd teneinde grotere gas-schepen te kunnen binnenbrengen voor Borealis en Ineos?”
Maar neen.. dat soort vragen worden vervangen door “Vindt u als CEO van BASF dat plastiek belangrijk is?”… rara wat zo’n eco-crimineel in wording dan antwoordt?
De eerste echte journalist die daar zou induiken en een volledige reeks zou schrijven, zal waarschijnlijk niet lang z’n job mogen uitoefenen. Hij/Zij dient de PR niet in zulk geval, en draagt niet de boodschap uit die vooraf is vastgelegd. Meer nog, deze echte journalist zou economisch gezien waardeloos zijn voor het soort afval-media dat we momenteel hebben, waarbij de 10 tot 60 seconden attentie die de lezer hen geeft op de mobiele site via hun smartphone, vooral moet gevuld worden met de boodschappen van de broodheren.
Enige nuance, echte info of godbetert ònderzoek horen daar al lang niet meer bij: da’s niet meer snappy, modern en rap-rap.
Het is tè juist, te deprimerend en vooral te tijdrovend (of te moeilijk, gezien een flink deel van het HLN-lezend klootjesvolk waarschijnlijk te veel breinrot hebben in hun kop om nog een bijzin te snappen, of leestekens te interpreteren). Men moet immers doorheen al die “5-vragen en antwoorden over de nieuwe Smartphone van merk 123" fake artikels door, die zelfde even-door-het-nieuws scrollende consument van advertenties voor vliegtuigreizen, autoleningen en soldenschoenen uit Bangladesh voorzien natuulijk. Deze mensen zijn consumerkoeien geworden, die niet meer dienen om informatie tot zich te nemen of te interpreteren, ze dienen enkel om te consumeren onder het mom van ‘nieuws volgen’.
Het gevolg is dat je dan praat met mensen die zulk “artikel” hebben gelezen, en die dan nog de illusie hebben dat ze effectief iets over dat onderwerp wèten.
Waarna ze snel zwijgen moest je echte vragen beginnen stellen.
Ze hebben de echte Mona Lisa nooit gezien, maar ze weten wel “dat die een mond heeft”.
Nep vragen
De journalistieke tactiek om de 5 W’s te vragen ‘wat’, ‘waar’, ‘wanneer’, ‘wie’, ‘waarom’ te vragen en te brengen in je artikel, zijn stilaan vervangen door de voorgekauwde, hapklare brokken die men bedacht bij de bedrijven àchter het nieuws.
Opeens, wanneer het bijvoorbeeld autosalon is, of het wintersport-seizoen aanbreekt, gaat men gerelateerde, gestuurde vragen stellen, vragen die de mensen aan het consumeren moeten zetten en die eigenlijk irrelevant zijn, …
Wanneer je in een woestijn ronddwaalt, ga je ook niet vragen ‘welke drank wil je in de volgende oase zeker zien’? Of ‘5 vragen en antwoorden over kamelen’.
Men leidt je mening, je vraagstelling en zelfs de onderwerpen in, … waar men er vooral voor wil zorgen dat zaken die eigenlijk weg aan’t kwijnen zijn, zoals de focus op auto’s als status-symbool voor materialistische oude mensen, toch nog relevant blijven lijken.
Wanneer je op het nieuws vragen stelt (5 liefst! Anders wordt het allemaal wat te moeilijk:) over of je nu al dan niet een elektrische auto moet kopen dan is men u aan’t manipuleren. Eens men de onderwerpen inleidt, heeft men je al beet, want de echte vraag is altijd-prijs-altijd-gewonnen voor de broodheren (in dit concreet geval de auto-industrie, de staat zelf, en de verzekerings-parasieten er omheen). De mensen de voorgekauwde vraagjes in de mond leggen, doet hen ook meedraaien in dat toneeltje, waarna ze bij de verkopers staan op zo’n misdadige vervuilings-salon (ja sorry, ik ben er tegen, en laat dat graag merken, ik heb geen 5 vragen en antwoorden voor u, u moet hier zelf doorheen het artikel lezen, en zelf denken… da’s soms shocking, ik weet het, maar u kan dat, ik voel het).
En vragen zich dan mooi, braaf, als brave Belgjes af of ze nu een electrische of een verbrandingsmotor-gifbak zouden kopen.
Spoiler alert: u bent op dat moment al beetgenomen. Het maakt niet uit hoe u de details invult.
Dezelfde tactiek wordt toegepast op politiek, vervuiling, zelfs sport,… men kauwt vragen voor die eigenlijk de grootste gemene deler vormen van wat men van de brave consument verwacht.
Meer dan ooit telt hier het credo “Consumeer en zwijg”.
Waarbij zelfs de vràgen zelf worden voorgekauwd!
Sta daar even bij stil… vroeger las u een artikel, en men trachtte daar een boel info te geven, waarna je zelf op zoek kon naar je mening, of andere artikels of nog meer informatie om jezelf een mening te kunnen vormen (moest je er al een willen vormen).
Nu gaat men ook die stap gewoon overslaan en meteen in je gezicht DE 5 vragen gooien… en wonder boven wonder, hebben ze toch wel pàsklare antwoorden voor net DIE vijf vragen zekers?
Men gaat niet meer buiten de lijntjes kleuren, en de vragen die u worden voorgeschoteld overstijgen nooit het kleuterniveau.
Een goede raad: wanneer een artikel kopt “X-aantal Vragen en Antwoorden over…” sla het dan gewoon over. Want op dat moment wordt u gemanipuleerd door mensen die u in feite zeggen: “Wij kunnen geen artikels meer schrijven, u bent een domme lezer die enkel dient om dit stukje PR te slikken in de paar voorgekauwde zinnetjes die we verkregen via de PR afdeling van de mensen die ons betalen. Slikken slet.”
deadeyes
