“Oh nee, en wat dan met de versnippering?” hoor ik de mensen die te veel TV-kijken al zeggen wanneer ze de titel van dit stuk lezen (en daar houdt het dan op meestal, vermits het volgende click-en-swipe titeltje al verschijnt).
“Je kan toch niets aanvangen met zo’n partij?” is ook een veel gehoord, ingepeperd argument (meestal komende van mega-grote, mega-rijke partijen die het wiskundig model achter ons kiesstelsel perfect weten te bespelen).
De indoctrinatie en de “visies” van deze grote partijen hebben intussen onze visie op “one-issue partijen” tot een relikwie herleidt uit het verleden. Een partij moet blijkbaar over àlles een mening vormen, over àlles kunnen meepraten. En dat eindigt dan bij een partij als “Groen” die op twitter mee zit te bekvechten over vaccinaties, religieuze kwesties en de boekhouding van een vzw waar ze niets mee van doen hebben… (het lijkt in het specifieke geval van Groen er eerder op dat ze onderwerpen zoeken die vooral NIETS met milieu of klimaat te maken hebben, om nog eens in de media te komen).
Een one-issue partij is intussen tot iets verworden dat je haast niet kan of mag voorstellen.
De realiteit is, dat grote partijen als de dood zijn voor een stevige partij die zich rond één thema schaart. Het is net hun achilleshiel.
Ik vertel u waarom.
Kalkoenfilet boven eenheidsworst
Eerst en vooral: voor de mensen die dit concept zelfs niet echt meer kennen (hallo gen-z):
Een one-issue partij is een politieke partij die rond één thema, en dat kan ook een breed thema zijn, of oplossing voor maatschappelijk probleem werkt, en daar een reeks voorstellen rond heeft, maar verder geen andere onderwerpen aanraakt.
De consequentie van zulke partij is vaak dat de voornaamste leden, niet echt een verdere visie hebben dat dat ene thema, en eerder zich hebben vastgebeten in dossiers waar andere politieke partijen dit eerder kaderen in een algemene visie voor hun “ideloligie” die meestal uit de 19de eeuw stamt.
De mensen van zulke one-issue partij, zijn dan ook meestal gespecialiseerd in dat ene dossier en willen voor de mensen die hen verkiezen, dit tot ook echt tot een goed einde brengen door de voorgestelde oplossingen of veranderingen erdoor te duwen kost wat kost. Dat laatste kan ook op de duur binnen een grotere partij uiteraard, wanneer je je “issue” of oplossing er maar door krijgt. Dat is ook de essentie van volksvertegenwoordiging: dingen gedaan krijgen voor de mensen wiens stem je vertegenwoordigt.
Op lokaal niveau, in een gemeente of stad, gaat dit meestal over eerder onbenullige zaken die te maken hebben met ruimtelijke ordening of lokale organisatie van de stadsdiensten. Dit soort lokale one-issue partijen zijn meestal niet echt interessant en dit laat ik buiten beschouwing hier. (Al kan je ook daar een punt maken wanneer je echt wil).
Een one-issue partij kan wèl enorm nuttig zijn in een bredere zin, op regionaal en federaal niveau.
Mijns inziens hebben we te weinig van deze partijen (eigenlijk geen enkele) die de moeite waard zijn.
De voordelen zijn echter groot.
Laat ons een puur ludiek voorbeeld nemen, van de fictieve partij PTC (partij tegen cruiseschepen).
Deze partij zou dan één thema hebben, waarbij ze vooral het aanmeren van cruiseschepen en het boeken van cruises aan banden zien gelegd willen worden, met alle reglementering en andere gerelateerde wetgevingen er bij.
Wegwerp-politici
Het eerste en belangrijkste voordeel is dat politici die met een one -issue partij verkozen worden, en hun slag thuishalen, kort daarna meestal verdwijnen. Een zelfreinigend toilet zeg maar, eens de daad gebeurt is, is het opkuis-tijd en kan je daarna weer vrolijk verder.
En dat is gezond, dat is vertegenwoordiging. Je doet je ding, en gaat daarna iets anders doen. En misschien, komen er gaandeweg andere issues op die evenzeer mensen kunnen bekoren, da’s op zich niet erg om enkele jaren later terug te keren met dezelfde mensen en een ander onderwerp aan te pakken. Zeker wanneer je slagvaardig en accuraat reeds eerdere onderwerpen en thema’s aanpakte.
Het voordeel is ook dat het maatschappelijk probleem op zich op een democratische, grondige manier is aangepakt door mensen die daar 100% voor gaan, en zich niet dun uitsmeren over èlk onderwerp dat er maar bestaat, of meer bezig zijn met hun politieke carrière achteraf (raden van bestuur, zeteltjes in schimmige commissies, of nog erger: op Europees niveau gaan zitten Verhofstadt’en).
Daarna, wanneer het politieke probleem voorbij is, opgelost is,… verdwijnen deze mensen omdat de kiezers die ze vertegenwoordigen deze vertegenwoordiger niet langer nodig hebben. Je krijgt dan ook een andere slag politici dan de carrière boys als Calvo, Rousseau of Van Overtveldt om er maar een paar te noemen.
Da’s de ultieme vorm van democratie.
Wat niet wegneemt dat je je partij kan koppelen aan een andere, gerelateerde grotere partij natuurlijk. Bij onze voorbeeldpartij, de “PTC” zouden ze zich aan een ecologische partij kunnen koppelen, maar dan met de garantie dat hun thema er wordt doorgeduwd. En deze garanties, daar staat of valt zulke partij natuurlijk mee.
Programma copy-cats?
Het grootste argument tègen een partij als PTC is meestal dat het programmapunt of programmapunten wanneer ze voldoende kiezers aantrekken, snel door grote partijen worden overgenomen.
Het volstaat om enkele tienduizenden kiezers te halen, en jouw programmapunt staat dan meteen bij een grote partij mee in het programma, met de nodige loze beloften er bij en de nodige ongeargumenteerde meningen om er “op mee te surfen”.
Echter, de mensen zijn slimmer dan dat,… de partij die er echt 100% voor gaat, het echte origineel, zal de one-issue partij zijn en niet de logge grote partij die enkel op de stemmen uit was. Niet de grote partijen die de dag na de verkiezingen het nooit nog over dat ene programmapunt zal hebben en de buit binnenhalen.
We kennen ze intussen…
Niemand heeft ook de dossierkennis en de motivatie om dit thema dan ook voluit te verdedigen voor hun kiezers, voor het volk dat ze vertegenwoordigen.
Meer focus, minder hocus pocus
Je krijg in een one-issue partij meestal een vooraanstaand iemand (zulke partijen bouw je rond 1 persoon of groepering). De interne twisten en partijpolitiek leven dus veel minder. Meer nog, wanneer je de PTC echt zou oprichten, gaan de politici zich niet moeten profileren om op elke tweet van andere politici te zitten reageren, tenzij dit over cruiseschepen en alles dat daar meet te maken heeft, zou gaan natuurlijk. Je zou dan bv. kunnen reageren op een stadsbestuur die de bouw van een terminal goedkeurt en subsidieert, of op het vernielen van een historisch gebouw teneinde er een cruise-schip kantine voor verveelde toeristen van te maken (zoals ‘t Steen in Antwerpen).
Deze specialisatie van zulke politici laat je ook toe om dit debat volledig te beheersen, en eigenlijk echt mensen te vertegenwoordigen. In ons huidig zeer, zeer éénzijdig (en bij tijden Noord-Koreaans aandoende) media-landschap zal het wel moeilijker worden om doorheen al de eenheidsworst je stem te laten horen, maar ja, da’s nu eenmaal de manier waarop men onze democratie heeft uitgehold en tot een groteske pop-poll der circusartiesten heeft laten verworden.
Daar kan je op korte termijn niet veel aan doen, maar ook daar bestaan technieken voor. Zolang je genoeg provoceert, krijg je wel aandacht (zie: extreem-rechts).
Een lid van die denkbeeldige “PTC” moet zich niet mee bezighouden met het reageren op tweets van VB’ers, of de zoveelste interviews van een mislukte Keizer Augustus uit Antwerpen.
Dit werkt bevrijdend voor de politici van zo’n “ PTC partij”, maar ook tegelijk voor haar verkozenen, die zulke partij ten slotte toch vertegenwoordigen.
Als ex-Groen-stemmer, weet ik hoe het aanvoelt om voor iemand te stemmen denkende dat ze aan’t klimaat iets gaan doen met stevige maatregelen, om dan te zien dat ze tweeten over migratie en racisme hele dagen (niet dat dat niet nuttig is op zich, als mens, maar ik zie daarnaast bitter weinig weerwerk over milieuschade, vervuiling, klimaat… ze zijn dus hun focus volledig kwijt).
Er zijn nog voorbeelden in andere partijen, ik pik er deze nu maar uit als de meest frappante.
Democratie in z’n pure vorm
Een one issue partij heeft ook geen last van partij-doctrine.
Wanner u als kiezer op persoon ABC op GrotePartijXYZ stemt, omdat deze een bepaalde mening heeft en visie.
Dan hebt u na de verkiezingen weinig kans dat persoon ABC even fideel blijft tegenover zijn of haar mening en visie. De GrotePartijXYZ zal haar wil opleggen, en deze persoon zal in een stemronde in het parlement de kant kiezen van wat men heeft opgedragen. Ook als dat totaal indruist tegen de eigen persoonlijke visie.
Je bent als kiezer (die door persoon ABC zogenaamd vertegenwoordigd wordt) totaal belazert.
Je stemt op iemand die z’(n eigen wil verliest na de verkiezingen, net omdat ze bij zulke grote partij horen. Je bent dus in feite niet vertegenwoordigd, maar je vertegenwoordiger is vervangen door de partijleider(s). Deze partijleiders zijn diegenen die gaan beslissen of uw punt al dan niet de moeite is, en in hun kraam past, … niet de persoon ABC waar u op stemde.
Bij een one issue partij stelt zich dit probleem nooit. Je stemt voor één issue, en de mensen die u vertegenwoordigen hebben uiteraard dit issue voluit onderschreven en zijn los van de partijdoctrine 100% bezig met dat issue (en niet met kinderprogramma’s opvrolijken, terwijl ze een slimy maken samen met een verkozen extreem-rechts figuur of meedoen aan een wielerwedstrijd zittende op de motor van hun geliefde TV zender :).
In ons voorbeeld gaan ze dus tegen cruiseschepen zijn… en niet opeens een bocht van 180° maken en extra cruiseschip terminals gaan beginnen bouwen!
Je weet wat je krijgt, omdat je echt vertegenwoordigd wordt.
Het kleine nadeel, moet erbij gezegd worden, is dat op alle andere maatschappelijke vlakken je stem niet echt mee zal tellen (maar dat doet het in mijn visie toch al niet, tot zeer weinig).
Gedaan is gedaan
Wanner zulke partij iets afgewerkt krijgt, is het ook gedaan. Dat ene punt dat u per sé wilde zien veranderen is dan afgewerkt.
In een grote partij duurt dit door compromissen en onvoldoende wil of gewicht van jaren tot decennia. Een one-issue partij kan zulke zaken er in 1 à 2 verkiezingen doorduwen (want andere politici, die hun zeteltjes afgenomen zien door de one issue partij haten het als de pest, en willen er zo snel mogelijk van af… de beste manier daarvoor is te doen alsof ze mee achter de eisen staan, en deze in te willigen…)
Wat anders 50 jaar duurt, kan op 5 jaar waarschijnlijk.
Gedaan is gedaan… en dan is dat ene item toch al in orde.
Da’s waar grote partijen absuluut het angstzweet van krijgen: problemen die ECHT opgelost worden, want dan werkt hun truukje niet meer, hun eeuwige discussies en hun getouwtrek … het is tenslotte hun win-for-life.
Je zou ook terug een minimum aan verbondenheid opwekken tussen burger en politiek in’t algemeen, en waarom niet, jezelf als burger tegelijkertijd toch ìets meer vertegenwoordigd zien (en voelen) dan de eenheidsworst, of vaak erg magere versie die we daar nu van voorgeschoteld krijgen door de grote partijen.
deadeyes
